[ Pobierz całość w formacie PDF ]
29. Rex, si hoc nomine dignus (łac.) król, jeżeli jest godny tego imienia. (Cytat z listu
Krzysztofa Zborowskiego do Samuela, opublikowany przez %7łegotę Paulego).
30. Anathema (gr.) klątwa kościelna.
31. Przyłęcki Marian był również sędzią chęcińskim i krakowskim. Szarpacz-siepacz,
oprawca. Za opisem krewnych Samuela, Kraszewski powtarza niesłusznie to pogardliwe
określenie, a była to straż dworska uzbrojona w rusznice.
33. Klemencja (z łac.) łagodność.
34. Kanak (z tur.) naszyjnik.
35. Ossoliński Zbigniew porównaj przypis 42, tom pierwszy.
36. In recenti crimine captus (łac.) pochwycony na gorącym uczynku.
37. Predykant (z łac.) kaznodzieja protestancki
38. Trojcak tu chodzi o sprawę dogmatu Trójcy Zwiętej, której nie uznawali
protestanci.
39. Tekinia, Tehinia nazwa twierdzy nad Dniestrem.
40. Minister (z łac.) dawna nazwa duchownego protestanckiego.
41. Bech Maciej pisarz kancelarii koronnej.
42. Sumaryjnie (z łac.) w sposób skrócony.
43. Tergiwersacje (z łac.) zwrot w tył, wykręty.
44. Makuła (z łac.) plama, skaza, hańba.
45. Lubranka nazwa wieży w południowej części murów obronnych; miejsce straceń
było już poza murami na stoku wzgórza wawelskiego.
46. Monetę odkazuję we wspomnieniach rodziny i świadków podane: manele tu:
drobiazgi osobiste (porównaj przypis 88, tom trzeci).
47. Gmacht (z niem.) rodzaj tkaniny.
48. Sedycja (z łac.) rozruchy.
49. Murmur (łac.) szemranie, pomruk.
50. Exstercore pauperitatis (łac.) z gnoju ubóstwa.
51. Indignatio (łac.) gniew, oburzenie.
52. Flagrantes (łac.) płonące, tu: dowody niezbite.
53. Klient (z łac.) tu: człowiek zależny od możnowładcy.
54. Konkurs (z łac.) tu w znaczeniu staropolskim: zbiorowe wystąpienie.
55. Et non temere (łac.) i nie bez przyczyny.
56. Zajuszyć się (st. pol.) oblać krwią, pokrwawić.
57. Zpiewano o nim pieśni pieśń o uwięzionym Zborowskim publikuje wielokrotnie
cytowany %7łegota Pauli, a Lucjan Siemieński kozacką dumkę (porównaj również posłowie).
58. Szarmycle (z niem.) spory.
59. Kontrskrypty (z łac.) odpowiedzi urzędowe.
60. Poeta bullatus (łac.) poeta przesadnie wychwalający.
62. Pieśń o uwięzionym Samuelu Zborowskim (porównaj przypis 57, tom trzeci).
62. Cernite Poloni... Patrzcie, Polacy. Nie jednego to czeka. Pózniej zapłaczecie.
63. Elukubracja (z łac.) mierny utwór literacki, opracowany z wielkim mozołem.
64. Dyscensja (z łac.) waśń, bunt.
65. Amanuensis (łac.) pomocnik, podręczny.
66. Hodie mihi, cras tibi (łac.) dzisiaj mnie, jutro tobie.
67. Pruski postać historyczna wymieniana w aktach sprawy Krzysztofa Zborowskiego,
imię nie podane.
68. Tentować (z łac.) kusić do czegoś, namawiać.
69. Niemojewski w tym okresie żywy udział w życiu politycznym kraju brali dwaj
bracia: Jan Niemojewski (1530 1598) gorliwy arianin, duchowny zboru lubelskiego,
świetny mówca, wybitny prawnik, poseł na kilku sejmach, oraz Jakub Niemojewski (zmarł
1584 roku), znakomity mówca sądowy, kalwin; był obrońcą Zborowskiego.
70. Rzeczycki Andrzej (zmarł 1612) wybitny prawoznawca i mówca sądowy, był w
tym sporze przeciwnikiem Zborowskich. Swoje sądowe przemówienia wydał drukiem.
71. Kazimierski (Kazimirski) Mikołaj brat Piotra, poseł na sejm, mówca sejmowy,
zwolennik nadmiernych swobód szlacheckich, Kraszewski niesłusznie w powieści nazwisko
braci podaje w dwu brzmieniach.
72. Visu et auditu (łac.) wzrokiem i słuchem.
73. Clarior sole (łac.) jaśniejsza niż słońce.
74. Aktor tu: człowiek, który oskarża.
75. Is fecit, cui, prodest (łac.) ten uczynił, komu to przynosi korzyść (zasada
stosowana od czasów rzymskich w procesach poszlakowych).
76. Ad nauseam (łac.) do mdłości, do znudzenia.
77. Ekscepcja (z łac.) wyłączenie.
78. Prokurator (z łac.) w dawnym prawodawstwie tak nazywano każdego, kto
zastępował w sądzie lub w urzędzie osobę wzywaną, również obrońcę sądowego. Obecnie
prokurator oznacza wyłącznie oskarżyciela.
79. Crimen laesae majestatis (łac.) zbrodnia obrazy majestatu (królewskiego).
80. Rewokować (z łac.) odwołać.
81. In defectu (łac.) w osłabieniu, upadku sił.
82. Poena (łac.) kara.
83. Dylacja (z łac.) odroczenie (rozprawy).
84. Partyzant (z franc.) tu: zwolennik, człowiek popierający określone ugrupowanie
polityczne, stronnik.
85. Arcybiskup gnieznieński mowa tu o prymasie Stanisławie Karnkowskim (1525
1603).
86. W jednym wystąpi szeregu aluzja do działalności Jana Zamojskiego po wyborze
Zygmunta Trzeciego Wazy; Zamojski zwołał w 1592 roku zjazd szlachty w Lublinie i w
Jędrzejowie, następnie spowodował zwołanie sejmu, na którym król musiał się
usprawiedliwiać przed posłami z prowadzenia polityki szkodliwej dla interesów polskich.
87. Do zamku Spytków chodzi o zamek w Melsztynie (nad Dunajcem), który
posiadała rodzina Jordanów od czternastego wieku jako wiano Anny Tarnowskiej. Samuel
Zborowski był spokrewniony z Jordanami przez żonę.
38. Manele (z wł.) bransolety.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]