[ Pobierz całość w formacie PDF ]
biskupom przekazywał temoporalia-dobra należne urzędowi. W Niemczech Henryk V chciał odzyskać
od kościoła to co dostał z inwestytury, na co nie zgodzili się biskupi (wyjątek Paschalisa II). Konkordat
wormacki z 1121r. załatwił sprawę w ten sposób, że majątki były dawane berłem a nie pierścieniem i
pastorałem. Dzięki Dictatus papae autorytet papieski stał się międzynarodowy. Kler od świeckich był
oddzielony granicą. Organizacja przybrała podział administracyjny metropolie, diecezje,
archidiakonaty, dekanaty, parafie. Metropolita stał się wasalem papieża. Papież kontrolował władzę
poprzez legatów. Prymasi mieli godność tylko formalną. Kwestie prawne i teologiczne rozstrzygały
sobory, które zwoływał papież. Od Xw. Kanonizacje zastrzeżone dla papieża, jak również sprawy
ciężkich grzechów. Ten stan rzeczy musiał doprowadzić do konfliktu. Po śmierci Klemensa II doszło do
schizmy papieskiej (1124-1138) wskutek rozłamu wewnątrz kolegium kardynalskiego:
starogregorianami a reformatami. Innocenty II został uznany tylko dzięki poparciu cesarza Lotara III i
Bernarda z Clerwaux. Koniec schizmy to śmierć antypapieża Anakleta II. Innocenty II zwołał drugi
sobór lareański (1139), który unieważnił dekrety antypapieża i powtórzył dekrety pierwszego soboru
laterańskiego, pieczętując ustalenia konkordatu wormackiego. Cesarz miła problemy z antykrólem,
którego pokonał dzięki Honoriuszowi II, zatem współdziałanie dwóch władz było konieczne. Po śmierci
Bernarda z Clerwoux (+1153) i cesarz Konrad III. Na tron Fryderyk I Bsrbarossa, który mówił, że jest
niezależny od papieża, czynił afronty Hadrianowi IV, który odmówił koronacji siebie na Kapitolu. Po
Hadrianie nadszedł Aleksander III, który też chciał być niezależny. Barbarossa wybrał antypapieża
Wiktora IV, potem Paschalisa III, Kaliksta III. Aleksander III uszedł do Francji. W 1177r. pogodzili się w
Anagni. W 1179r. odbył się trzeci sobór laterański, który orzekł, że ważny jest sobór za uchwałami,
którego uchwałami opowie się 2/3 kardynałów. Za Lucjusza III Barbarossa wymusiła na papieżu zgodę
na ślub syna Henryka Z Konstancją, dziedziczką trony sycylijskiego, z którego narodził się Fryderyk II.
Państwo Kościelne znalazło się w środku posiadłości cesarskich. Po Barbarossie cesarzem został
Henryk VI, który zostawił syna Fryderyka. Na tronie zasiadł Innocenty III(1198-1216), polityk,
zwolennik reformy. Zależało mu na zerwaniu unii między Rzeszą a Królestwem Sycylii, do czego nie
doszło. Bulla z Eger (1213) zapewniała jedynie o nienaruszalności posiadłości papieskich. Fryderyk
jednak nie przestrzegał tego dlatego opanował Rzym i użył przemocy wobec Grzegorza IX. Nowy
papież Innocenty IV został wybrany po dwóch latach bo kardynałowie byli więzieni. W 1245r, zwołano
I sobór lioński, gdzie detronizowano cesarza (zezwalał na to Dictatus papae). Na synodzie w Clermont
Urban II wezwał do wyswobodzenia Ziemi Zwiętej spod władzą Turków. Pierwsza wyprawa w 1095r. W
1099r. zdobyto Jerozolimę i powstało Królestwo Jerozolimskie. Wyprawy się nie powodziły. Szczytem
było zdobycie Konstantynopola i ogłoszenie tam Cesarstwa Aacińskiego. Michał VIII w 1261r. odzyskał
Konstantynopol i doszło do unii z Grzegorzem X papieżem. Unia podpisana w 1276r. upadała przez
Frnację-Karola Andegaweńskiego. Jerozolima została utracona w 1244r. Idea wypraw krzyżowych
upadała, bo krzyżowcom zależało na własnym interesie. Turcy opanowywali całe Bałkany. Cesarz
Manuel chciał pomocy ale nie miła jej już kto dać (mimo unii florenckiej z 1439r.). Zdobycie
Konstantynopola przez Turków w 1453r. położyło kres cesarstwu bizantyńskiemu. Zachód to Rzesza
Niemiecka. Papiestwo stanęło wobec pluralizmu państw europejskich.
XXV. Obraz Kościoła i społeczeństwa średniowiecznego
W XI wieku można mówić o kształtowaniu się państw: Hiszpania dużą rolę odgrywa porządek
kościelny; Irlandia i Szkocja na skutek upadku tamtejszych systemów religijnych wprowadzono
rzymski ustrój kościelny. Anglia stabilizacja następuje, gdy tron obejmuje Wilhelm Zdobywca, kościół
zyskuje ustrój rzymski. Skandynawia kształtowania się państw szło w parze z misją Kościoła, Dania
posiada już metropolię, najpózniej chrzest przyjmują Szwedzi. Słowianie połabscy (Wielecki,
Obodryci) nie udało się stworzyć państwa bo nie było władcy, organizacja kościelna opierała się na
metropolii hambursko bremeńskiej i magdeburskiej. Czechy i Morawy biskupstwo w Pradze (976).
Ruś poza zasięgiem Zachodu, państwowość już za czasów Jarosława Mądrego, organizacja
chrześcijaństwa tak jak u Serbów przyjęta z Bizancjum. Chorwaci i Madziarzy przyjęli chrzest z
Rzymu.
Praktyki religijne nie zmieniły się istotnie do soboru trydenckiego. Coś nowego wnoszą dopiero
powstające zakony. Kościół coraz bardziej wpływał na społeczeństwo, wchodzi zasada Treuga Dei
pokój Boży zakazujący walk, krzywdzenia ubogich, grabieży w pewnych okresach roku kościelnego.
Nauka. Katedry biskupie i opactwa posiadały szkoły (Cluny, St.Gallen). Szkoły miejskie rozwijały się
przeważnie w miastach włoskich (Mediolan, Rawenna). Powstaje wiele dzieł historycznych, żywotów
świętych.
Zastosowanie dialektyki w teologii i kanonistyce zrodziła potrzeba chwili. W czasie sporów o
inwestyturę argumentacja oparta na dialektyce była na porządku dziennym. Nowa teologia
(scholastyka) wyrosła nie z publicystyki ale w klasztorach (Anzelm, Abelard). Na długie wieki
podręcznikiem teologii było dzieło Piotra Lombarda Sentencje. Pod wpływem zmian gospodarczych a
szczególnie wypraw krzyżowych szkoły miejskie zyskują pierwszeństwo przed kościelnymi, powiększa
się grono studiujących a nauczyciele działają w grupach tworząc razem universitas (wspólnota
Paryż, Oxford, Cambridge) nad którymi zwierzchność ma kanclerz. S.ą one zatwierdzane przez papieża
lub cesarza z tym że wydział teologiczny musi mieć sankcję papieską.
W początkach XIV wieku w teologii i filozofii miejsce obiektywnego tj. opartego na zródłach i logicznej
spekulacji, poznania zajmuje subiektywizm. Nowy kierunek stworzony przez Wilhelma Ockhama nosi
nazwę nominalizmu. Zakładał on czystą spekulację i prowadził do poniechania sprawdzania wyników
rozważań w rzeczywistości. Ockham głosił predestynację i pomniejszał rolę łaski w zbawieniu
człowieka. Zostało to potępione przez papieża Jana XXII. Na pograniczy średniowiecza i humanizmu
stoi Mikołaj z Kuzy , który twierdził że jedynym zródłem usprawiedliwienia jest wiara, czerpiąca moc z
zasług Chrystusa. Kształt życia kościelnego determinował monastycyzm. Reforma kluniacka miała
podnieść z upadku klasztory benedyktyńskie łącząc autonomiczne opactwa w kongregacje. We
Włoszech za sprawą Piotra Damianiego powstała kongregacja kamedulska (życie eremickie, oprócz
tego powstali cenobici, kartuzi). Z tej samej idei ubóstwa i umartwienia zrodził się zakon cystersów
założony przez Roberta z Molesmes. Powstały także zakony kanonickie tj. premonstratensi, zakony
[ Pobierz całość w formacie PDF ]