[ Pobierz całość w formacie PDF ]
prędzej niewdzięczni obywatele odczuli brak jego
osoby, skoro bez żadnej winy spotyka go taka krzywda.
Zaocznie skazano go na zapłacenie 15 000 asów w cięż-
kiej monecie 7.
[33] Po wygnaniu obywatela, który gdyby był po-
został w mieście, to (jeżeli może być jakaś pewność
w sprawach ludzkich) byłoby niemożliwością zdobycie
Rzymu, zbliżała się zgubna kieska na miasto: od Klu-
8
zyńczyków przybyli posłowie z prośbą o pomoc prze-
ciw Galiom. Według tradycji9, szczep ten zakoszto-
7
System pieniężny rzymski opierał się w tym okresie na
miedzi, z której bito monetę o określonej wadze (aes grave); as
byla to jednostka pieniężna początkowo o wadze jednego rzym-
skiego funta (327 gramów). Moneta miedziana była w Rzymie
w obiegu do r. 269 przed n. e., w którym oprócz monety mie-
dzianej rozpoczęto bić także srebrną przy stosunku srebra do
miedzi 120 : 1.
8
Kluzyńczycy mieszkańcy miasta Clusium w Etrurii (dziś
Chiusi).
9
To, co Liwiusz opowiada tutaj o najezdzie Gallów na Italię,
ma cały szereg rysów i wiadomości legendarnych, niemniej rdzeń
jego wywodów odpowiada istotnym wydarzeniom historycznym:
według stanu wiedzy współczesnej Celtowie, zwani przez Rzymian
Gallami, byli ostatnią falą ludów wdzierających się do Italii.
Szli oni częściowo z terenów dzisiejszej Francji, częściowo prawdo-
podobnie z doliny naddunajskiej. Według niektórych badaczy, już
w w. VI przed n. e. zaczęli osiadać w dolinie rzeki Padu. wypę-
dzając stamtąd Etrusków, według innych miało to miejsce z koń-
cem V stulecia. W każdym razie zaczęli Gallowie zajmować jedną
po drugiej prowincję północnej Italii, coraz to bardziej kurcząc
stan posiadania Etrusków. Zajęcie Rzymu przez Gallów jest na
pewno faktem historycznym (upiększonym oczywiście rysami le-
gendarnymi i bohaterskimi), jest to w każdym razie pierwsze
wawszy smaku płodów rolnych, a głównie wina, przeszedł
przez Alpy i zajął tereny, uprawiane poprzednio przez
Etrusków. Podobno wino zawiózł do Gallii Arruns
10
z Kluzjum , dla pozyskania sobie tego szczepu; wrzał
on gniewem za uwiedzenie żony przez Lukumona. będą-
cego jej opiekunem, młodzieńca ogromnie wpływowego,
na którym nie można było wywrzeć pomsty bez pomocy
z zewnątrz. On miał być ich wodzem w czasie prze-
prawy przez Alpy i on miał doradzić oblężenie Kluzjum.
Nie chciałbym twierdzić, jakoby Gallów do Kluzjum
nie był zaprowadził Arruns lub jakiś inny Kluzyńczyk.
Ale iest rzeczą pewna, że oblegający Kluzjum Gotowie
nie byli tymi, którzy pierwsi przeszli przez Alpy. Wszak
Gallowie przeszli do Italii dwieście lat przed oblęże-
niem Kluzjum i zajęciem Rzymu. I nie po raz pierw-
szy z tymi Etruskami, lecz o wiele wcześniej z Etru-
skami mieszkającymi na terytoriach między Apeninem
a Alpami często walczyły woiska gallickie. Przed rzym-
skim panowaniem potęga Etrusków rozciągała się na
szerokiej przestrzeni na ladzie i na morzu. Jakie mieli
oni wpływy na morzach górnym i dolnym które
opływała Italię jakby wyspę dowodzą tego nazwy
tych mórz; jedno z nich nazwały ludy italskie mare
Tuscum, według ogólnej nazwy tego ludu, drugie zwą
mare Hadriaticum od Hadrii, kolonii Etrusków. Grecy
nazywają te morza Tyrreńskim i Adriatyckim. Mieszkali
oni na pochylających się ku obu tym morzom terenach,
na każdym w dwunastu miastach, najpierw z tej strony
Apeninu nad morzem dolnym, pózniej z drugiej strony
wydarzenie z dziejów Rzymu, o którym wiedzą i które notują współcześni
Grecy.
10
Arruns z Kluzjum Arruns (wyraz etruski) było imieniem
nadawanym młodszemu synowi, podczas gdy starszy nazywał się
Lars.
Apeninu, wysławszy tam tyle kolonii, ile było miast
macierzystych. Wszystkie tereny za Padem mieli oni
11
w swym posiadaniu z wyjątkiem zakątka Wenetów .
którzy mieszkają wokół zatoki morskiej. Także narody
alpejskie maja niewątpliwie to samo pochodzenie, głów-
12
nie zaś Retowie , którzy wskutek samej przyrody za-
mieszkiwanych okolic tak zdziczeli, że z dawnego stanu
nie pozostało im nic oprócz dzwięku mowy, i to już
mocno skażonego.
[34] W sprawie przeprawy Gallów do Italii ustali-
liśmy następujące szczegóły: w tym czasie, gdy w Rzy-
13
mie sprawował rządy królewskie Tarkwiniusz Stary ,
zwierzchnictwo nad Celtami są oni trzecią częścią
14
[ Pobierz całość w formacie PDF ]